Свети Јован Златоусти (Аца Андрић)

Neke hrišćanske zajednice u SRJ (drugi deo)

Savez baptističkih crkava u Srbiji i SRJ

Od 1992. godine baptisti su u Republici Srbiji i SRJ razvrstani u dva saveza: Savez baptističkih crkava u Republici Srbiji, poznat kao Severni savez i Savez evanđeoskih hrišćana - baptista SR Jugoslavije. Severni savez sačinjavaju: Prva hrišćanska baptistička crkva koja se nalazi u ulici Slobodanke Danke Savić br. 33, čiji je lider Aleksandar Birviš, Druga hrišćanska baptistička crkva - Sveto Trojstvo koja se nalazi u ulici Strahinjića bana 9, čiji je lider Milivoj Maksimović. Predsednik Severnog saveza je Jovan Vlašić, profesor engleskog jezika.Predsedavajući skupštini Severnog saveza je Avram Dega, nastanjen u Vršcu.

Severni savez ima 72 objekta (crkava u Republici Srbiji) i 1230 članova. Od 72 objekta koliko ih ukupno ima, oko 95 posto objekata se nalazi u Vojvodini, dok preostalih pet posto sačinjavaju objekti u Beogradu. Od 1230 članova 80 posto su Slovaci, a 15 posto su pripadnici drugih nacionalnih manjina, a samo pet posto čine Srbi. Ovde je izraženo delovanje hrvatske nacionalne manjine koja uporno nastoji da baptiste u SRJ podvede pod kontrolu hrvatskih baptista. Zbog ovoga je, između ostalog,i došlo do podele na dva saveza.

Južni savez sačinjavaju tri baptističke crkve odnosno crkve evanđeoskih hrišćana - baptista. Sedište Južnog saveza je u Vrnjačkoj Banji, a lider je Simo Ralić. Lider Treće baptističke crkve u Beogradu je David Bodit. Crkva se nalazi u Malom Mokrom Lugu, Smederevski put 1, prilaz br. 7a. Pre dolaska u ovu crkvu David je radio u Prvoj hrišćanskoj - baptističkoj crkvi (koja je sada pripala Severnom savezu). U vreme rascepa lider Treće crkve bio je Ljubomir Lučković, koji zbog starosti nije mogao da nastavi dalji rad.  Južni savez ima 10 svojih objekata u SRJ i broji oko 450 članova, od toga 90 posto su Srbi, dok preostalih 10 posto čine pripadnici nacionalnih manjina, među kojima su najbrojniji Makedonci.  

U okviru Severnog saveza aktivne su sledeće organizacije:

a) Alfa i omega - Centar za duhovni život hrišćanske baptističke crkve, koji je u stvari, udruženje koje se bavi izdavačkom i propagandnom delatnošću. Prostorije centra su u Beogradu, u Igmanskoj ulici br. 6. Rukovodilac Alfom i omegom je sveštenik Dane Vidović,

koji je završio Teološki fakultet u Osijeku.

b) Zajednica evanđeoskih učenika i studenata je udruženje pri crkvi u čijem se rukovodstvu takođe nalazi Dane Vidović.

c) Hleb života - hriščansko humanitarno udruženje koje su organizovale baptistička i pentekostalna crkva. Prostorije se nalaze takođe u Igmanskoj br. 6, a rukovodilac je Jasmina Tošić, čija se kancelarija nalazi u Beogradu, u Ul.Prote Mateje 41. Magacinski prostor nalazi se u prostorijama Prve baptističke crkve u Beorgadu u ulici Slobodanke Savić br. 33.

d) Tabita je, takođe, humanitarna organizacija sa sedištem u Novom Sadu, a rukovodilac je Branka Crnec.

e) Ljubi svoga bližnjega je takođe humanitarna organizacija Južnog saveza sa sedištem u Nišu, a rukovodilac je Čeda Ralević, sveštenik baptističke crkve u Nišu. Adaptaciju prostorija organizacije Hleb života finansirali su donatori iz Nemačke - organizacija Hilfe fur bruder (Pomoć za brata) i Foreign mission board of the southern baptist convention iz SAD.

Od 1994. do 1998. godine udruženje Hleb života prikupilo je i podelilo socijalno ugroženim licima i izbeglicama na teritoriji SRJ pomoć u vrednosti od više miliona nemačkih maraka. Donatori su hrišćanske humanitarne organizacije i lokalne crkve iz SAD, Velike Britanije, Švajcarske, Nemačke, Švedske i Holandije. U svetu postoji 52 vrste baptista. Uglavnom su svrstani u saveze,ali ima i autokefalnih crkava. 

Oba naša saveza su članovi Evropske baptističke federacije (EBF). Sedište ovog saveza je u Nemačkoj, a sekretar je Karl Hajnc Valter. Iako u jednoj zemlji može da postoji samo jedan savez, EBF priznaje oba naša saveza i prećutno prelazi preko njihove nacionalne podvojenosti, a u poslednjih nekoliko meseci intenzivno pokušava da dođe do integracije Južnog i Severnog saveza. Međutim, za sada Južni savez to odbija.Između ova dva saveza postoji „nacionalizam niskog intenziteta” što znači dajedni drugima prave sitne smicalice posebno kada je u pitanju primanje pomoći iz inostranstva, dok im je teološka saradnja na zavidnom nivou. Do maja 1993. godine misionar zadužen za nekadašnju SFRJ pastor Vilijam Beri Šil (državljanin SAD) boravio je u Beogradu, kada se po nalogu centrale zbog opasnosti od bombardovanja Beograda preselio u Ljubljanu, odakle lakše može da deluje. Šil je misionar Južne baptističke konferencije (broji oko 15 miliona članova u SAD) a njihov član je i predsednik Klinton. Od 1986, u svojstvu teološkog savetnika u Beogradu boravi Karden Džon Džozef, državljanin SAD, koji SRJ nije napuštao ni za vreme NATO agresije. Baptisti su masovna verska zajednica i u svetu ih ima više od 60 miliona. Ako se računa i broj porodica i simpatizera cifra je znatno veća i kreće se preko 120 miliona. 

Na prostorima bivše SFRJ bilo je registrovano oko 4.000 članova, a sadašnji broj (na teritoriji SRJ) procenjuje se na oko 2.000. Najviše članova zajednice ima u SAD čiji je broj oko 30 miliona, zatim na prostorima bivšeg SSSR-a, itd. Interesantno je da je Staljin osetio opasnost od članova ove zajednice pa ih je svojevremeno proterao u Sibir i zabranio im rad. Međ utim, izgleda da su se i u Sibiru odlično snašli, tako da je danas, i pored svega, njihov broj u Sibiru i Rusiji veliki. Ova verska zajednica nastala je krajem XVI veka od anabaptista (dva puta kršteni), na prostorima Zapadne Evrope (Holandija - Engleska). 

Hijerarhija u zajednici u čvrstom smislu ne postoji. Sve lokalne crkve su samostalne i, kako baptisti vole da naglase, odvojene od države. Istorijski gledano, zaslugom anabaptista crkva se odvojila od države. Zajednica se finansira iz dobrovoljnih priloga,zatim prodajom svojih knjiga i literature, a najznačajnija pomoć se dobija od zajednica koje su finansijski veoma jake kao što su zajednice SAD, Engleske, Nemačke, Holandije, itd. Baptisti smeju da piju alkohol, ali ne i da se opijaju, dok im je pušenje zabranjeno. Razvod braka nije dozvoljen, a u vojsku idu, ali ne nose oružje.

Zapadnopravoslavna crkva (ranije Starokatolička Crkva)

Glavno sedište ove zajednice nalazi se u Beogradu u ulici Drinčićevoj br. 1. Lider je Ivan Divljakov - arhiepiskop. O objektu u Drinčićevoj ulici 247 brinu monahinja Marija - Terezija Samaržija i Duško Joksimović. Pored objekata u Beogradu Zapadnopravoslavna crkva ima svoj objekat u Petrovaradinu, Ulica Vase Stajića 34a, a eksponirani lider za Petrovaradin je Branislav Žorž. Ova zajednica ima oko 1500 članova na teritoriji SRJ. Ivan Divljakov je pre dolaska u ovu zajednicu radio u Patrijaršiji u periodu od 1966. do 1968. godine.

Starokatolička crkva je osnovana 1875. godine odvajanjem od rimokatoličke crkve. Sedište joj je u Švajcarskoj. U Kraljevini Jugoslaviji zajednica je osnovana 1925. godine, prvi biskup bio je Marko Kalođera a poslednji Milan Dobrovoljac. Godine 1985. dolazi do promene imena starokatoličke crkve u zapadnopravoslavnu crkvu. Od istočnopravoslavne crkve razlikuje se samo u liturgiji.

Zapadnopravoslavna zajednica služi liturgiju Svetog Jovana Zlatoustog i Sarum liturgiju koja je nastala u V veku u Solzberiju. Ova verska zajednica ima svoje članove u SAD, Rumuniji, Engleskoj. Najviši organ je Sveti sinod, sa sedištem u Milfordu - Nju Džersi, SAD. Sveti sinod sačinjavaju tri arhiepiskopa. Dvojica su iz SAD a jedan iz Evrope - Ivan Divljakov. Sekretar Svetog sinoda je zadužen za koordinaciju rada cele zajednice, trenutno tu dužnost obavlja Lobue iz Nju Džersija (po nacionalnosti Italijan). Sveti sinod je jedini ovlašćen da postavlja i razrešava arhiepiskope i episkope.Zapadnopravoslavna crkva ne priznaje papu i u nekoliko navrata su njeni arhiepiskopi i episkopi stupali u kontakt sa Srpskom pravoslavnom crkvom ispitujući mogućnost za neku vrstu ujedinjenja pri čemu bi Ivan Divljakov trebalo da dobije jednu od najviših funkcija u takvoj „ujedinjenoj crkvi”. 

Srpska pravoslavna crkva odbija svaku diskusiju o ujedinjenju smatrajući Ivana Divljakova svojim „sektašem”.